De kwaliteit van het Vlaams onderwijs blijft erop achteruitgaan. Toch al zeker voor wat wiskunde en wetenschappen in het vierde leerjaar van het basisonderwijs betreft. Dat blijkt uit de resultaten van het vierjaarlijks Timms-onderzoek.
| Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) is een vergelijkend vierjaarlijks internationaal onderzoek naar de leerlingenprestaties voor wiskunde en wetenschappen van het vierde leerjaar basisonderwijs. 58 landen doen hieraan mee. |
Die dalende trend, die ook al bleek uit de vorige meting van 2019, zet zich dus verder door. In vergelijking met de andere deelnemende Europese landen blinkt het Vlaams onderwijs wel uit, maar dan als sterkste daler…
Klik hier voor de resultaten van het onderzoek 2023.
Succes kent vele vaders en moeders; mislukkingen daarentegen…
Stond het Vlaams onderwijs 15 jaar geleden nog aan de top; vandaag is het weggezakt naar de lagere regionen van de ranking. Dit in tegenstelling tot onze buurlanden waar de onderwijskwaliteit stabiel blijft of zelfs stijgt.
De resultaten van het Timms-onderzoek mogen niet énkel en alleen gelezen worden als een rapport van leerlingen en leraren. Er moet evenzeer gekeken worden naar de collectieve verantwoordelijkheid; van zowel beleidsmakers, ouders, scholen en bij uitbreiding de volledige maatschappij.
De resultaten zijn tevens een evaluatie van het onderwijsbeleid. Niet enkel van de laatste jaren, maar van de laatste decennia. En het is nu wel duidelijk dat het systeem dat jaren geleden werd ingevoerd niet heeft gewerkt. Het is echter de vraag waarom men er dan toch zo lang heeft aan vastgehouden… Want naar de échte specialisten – die uit het werkveld - is niet of nauwelijks geluisterd. Hun signalen werden jarenlang genegeerd…
“En wat moeten we nu doen?”
Andere landen die erop vooruitgaan, kunnen zeker een bron van inspiratie zijn. Zo heeft Engeland weer aansluiting met de top. Daar werden opnieuw andere prioriteiten gesteld waardoor de focus weer is komen te liggen op: duidelijke leerlijnen, effectieve didactiek, klasmanagement én op het lesgeven.
Diezelfde denkoefening moet ook voor het Vlaams onderwijs worden gemaakt. Dat de verleiding bestaat om dan integraal terug te grijpen naar vroeger; toen het allemaal (nog) top was, is niet onbegrijpelijk. “Weer de nadruk op overdracht van kennis”, popte al meermaals op.
“De toekomst van Vlaanderen zal worden bepaald door de keuzes
die vandaag voor het onderwijs zullen worden gemaakt.”
Minstens moet dan toch ook de vraag worden gesteld of enkel een copy paste van de leermethodes en didactiek(en) uit die tijd zal volstaan. En of ze überhaupt vandaag ook nog bruikbaar zijn en zullen werken… Want ook de samenleving is op veel vlakken geëvolueerd.
Maar dat er ook in het Vlaams onderwijs een andere aanpak en dito methodiek en didactiek nodig is, lijdt geen twijfel. Wat ook al met zekerheid kan worden gesteld is, dat degelijk opgeleide leerkrachten die beschikken over het vereiste bekwaamheidsbewijs een basisvoorwaarde is. Die leraren moeten zich gedurende hun loopbaan kunnen professionaliseren én moeten kunnen doen waarvoor ze opgeleid zijn: lesgeven! Dàt is hun kerntaak.
Rationalisering onderwijslandschap
Vandaag gaat er al 19 miljard euro van het budget naar onderwijs. En dat is niet min; zeker in vergelijking met de landen die het in het Timms-onderzoek beter doen. Er wordt in Vlaanderen dus best veel betaald om artikel 24 van de grondwet – “De vrijheid van onderwijs is een recht op grond waarvan iedereen een school mag oprichten.” te garanderen; geld dat veel beter kan worden besteed.
De vraag is dan ook of een rationalisatie van het onderwijslandschap zich niet opdringt. Vandaag zijn er drie onderwijsnetten: het gemeenschapsonderwijs, het gesubsidieerd officieel onderwijs en het gesubsidieerd vrij onderwijs. Het reduceren van dit aantal onderwijsnetten van drie naar twee – officieel onderwijs en gesubsidieerd vrij onderwijs – zou een aanzienlijke minderuitgave voor de Vlaamse overheid opleveren. De opbrengst van deze operatie zou dan opnieuw in het Vlaams onderwijs kunnen worden geïnvesteerd.
Het onderwijspersoneel geeft iedere dag het beste van zichzelf en snakt nu naar échte verandering. Want onze kinderen hebben niet enkel recht op kwaliteitsvol onderwijs; dat kwaliteitsonderwijs is ook nodig om onze kenniseconomie draaiende te houden.
De toekomst van Vlaanderen zal worden bepaald door de keuzes die vandaag voor het onderwijs zullen worden gemaakt.
Het volledige artikel leest u in de VSOA-Onderwijs Nieuwsbrief van januari.
Marnix HEYNDRICKX
Voorzitter VSOA-Onderwijs